หลักการและเหตุผล

การคิดวิเคราะห์ เหมือนค้อนทุบกระปุกแห่งความคลุมเครือให้แตกออก เปรียบได้กับการขัดเกลาความคลุมเครือให้กระจ่าง ช่วยให้รู้ว่าอะไรเป็นอะไร  ใคร ทำอะไร ที่ไหน เมื่อไหร่ อย่างไร เพราะเหตุใด ทำให้เราได้ข้อเท็จจริงเป็นฐานความรู้  เพื่อแก้ปัญหาและตัดสินใจเรื่องต่างๆ ได้อย่างถูกต้อง

คนที่วิเคราะห์ไม่เป็น  ใช้เหตุผลไม่ได้ ย่อมมีแนวโน้มเชื่อตามได้ง่าย ... หากเรามองจากองค์กรหลายแห่งในประเทศไทย จะพบว่า มีพนักงานจำนวนไม่น้อยที่สรุปประเด็นเรื่องต่างๆ ผิดไปจากความจริง มีการตีความที่ผิดเพี้ยนไปจากความจริง สร้างข้อสรุปที่สับสนและไม่สมเหตุสมผล แต่มักถูกนำมาใช้ตีความ แปลข้อมูลในสังคมไทย อย่างผิดๆ ตังตัวอย่าง

• ตัวอย่างที่หนึ่ง- ทฤษฎีชะลอม คนๆ หนึ่งมีสมมติฐานว่า กองฟางมีรูปร่างเหมือนชะลอม จึงพยายามหาข้อพิสูจน์  ซึ่งไม่ว่าเขาจะพิสูจน์อย่างไร กองฟางก็ไม่มีรูปร่างเหมือนชะลอมสักนิด แทนที่เขาจะเปลี่ยนใจคิดใหม่ เขากลับอัดกองฟางใส่ชะลอมจนแน่น เอากรรไกรตัดฟางเส้นที่แลบออกมาจากชะลอม จนมันเรียบ จากนั้นจึงถอดชะลอมออก แล้วเที่ยวบอกใครต่อใครว่า ....เห็นไหม กองฟางมีทฤษรูปร่างเหมือนชะลอม...

• ตัวอย่างที่สอง- ทฤษฎีฆ่าวัวทิ้ง – ผลผลิตเพิ่ม  นักวิจัยคนหนึ่งทำการค้นหาว่า เหตุใด ผลผลิตทางการเกษตรจึงเพิ่มขึ้น เมื่อประมวลผลข้อมูลพบว่า ตัวแปรที่มีนัยสำคัญทางสถิติ คือ จำนวนวัวที่ลดลง เขาจึงเสนอให้ฆ่าวัวทิ้ง ทั้งๆ ที่จริงๆ แล้ว เกิดจากชาวนาใช้รถแทรกเตอร์มากขึ้น จึงใช้วัวลดลงไปตาม

• ทฤษฎีที่สาม - ทฤษฏีลูกอมในขวดโหล   สมมติว่า ในขวดโหลใบหนึ่ง มีลูกอมหลากหลายชนิดอยู่ 100 เม็ด  เราล้วงหยิบลูกอมเม็ดแรก เป็นรสมะนาว  ล้วงหยิบเม็ดที่สองก็ได้รสมะนาว ส่งให้เพื่อนอีกหนึ่งคนหยิบ ก็ได้รสมะนาวเหมือนกัน เราจึงสรุปว่า ขวดโหลนี้เป็นลูกอมเม็ดมะนาวทั้งหมด

การไม่สามารถคิดวิเคราะห์  ให้กับเรื่องง่ายๆ ที่เกิดขึ้นกับองค์กร นับเป็นปัญหาอันร้ายแรง เพราะเป็นสิ่งที่บ่งบอกว่า พนักงานของเราตัดสินเรื่องต่างๆ ตามอารมณ์ความรู้สึก หรือความเคยชิน มากกว่าการวิเคราะห์อย่างมีเหตุมีผล สิ่งนี้เกิดเพราะการขาดการให้ความรู้ และการพัฒนาทักษะด้านการคิด โดยเฉพาะทักษะการคิดวิเคราะห์ 

หล้กสูตร ทักษะการคิดวิเคราะห์ นี้  พัฒนาขึ้นเพื่อให้น้ำหนักในการพัฒนาความสามารถในการใช้เหตุผล การพัฒนาความสามารถในการจำแนก แจกแจง ตีความข้อมูลที่ได้รับ วิเคราะห์ความสัมพันธ์ขององค์ประกอบต่างๆ เพื่อให้สามารถประเมินและตัดสินใจเรื่องที่คิดได้อย่างถูกต้องและสมเหตุสมผล

เนื้อหาอบรม

1. การคิดเชิงวิเคราะห์ คืออะไร  เหตุใดจึงต้องคิดวิเคราะห์

a. การจำแนกองค์ประกอบต่างๆ ของสิ่งหนึ่ง หรือเรื่องใดเรื่องหนึ่ง

b. การหาความสัมพันธ์เชิงเหตุผลระหว่างองค์ประกอบเหล่านั้น 

i. เพื่อค้นหาสาเหตุที่แท้จริงของสิ่งที่เกิดขึ้น

ii. เพื่อค้นหาสภาพความเป็นจริงของสิ่งที่วิเคราะห์

2. สมมติฐานของการคิดวิเคราะห์

a. ทุกสิ่งที่เกิดขึ้นย่อมมีที่มา มีเหตุผล มีองค์ประกอบย่อยๆ ซ่อนอยู่ มีบริบทแวดล้อม

b. กรณีศึกษาชวนคิด   เอกสารไม่ชัด (หนังสือการคิดวิเคราะห์ หน้า 94)

3. ขั้นตอนการคิดวิเคราะห์

a. แยกแยะองค์ประกอบ

b. 5W 1H: WHO WHAT WHERE WHEN HOW WHY 

i. มิติความกว้าง : ใคร อะไร ที่ไหน เมื่อไหร่

ii. มิติความลึก: เพราะเหตุใด อย่างไร 

iii. มิติความไกล : ถ้า...จะเกิดอะไรขึ้น ....

c. การหาความสัมพันธ์เชิงเหตุผล เชิงตรรกะ 

i. การหาความหมายบนบรรทัด (ที่เห็นชัด) 

ii. การหาความหมายที่อยู่ระหว่างบรรทัด (ที่ซ่อนเร้น)

4. เทคนิคการพัฒนานิสัยการคิดวิเคราะห์

a. เปรียบเทียบการแก้ปัญหาด้วยการคิด และ

b. ช่างสังเกต ช่างสงสัย ช่างใคร่ครวญ

c. Workshop  พัฒนานิสัยการคิดวิเคราะห์

d. เกมจับขโมย 

หลักการและทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง

#ทักษะผู้นำ #การคิดวิเคราะห์ #คิดวิเคราะห์อย่างเป็นระบบ #ทักษะการคิด #การตัดสินใจ #ทักษะการคิดเชิงตรรกะ #การคิดเชิงวิพากษ์ #การวิเคราะห์ข้อมูล #การคิดเชิงลึก #การสื่อสารที่มีเหตุผล #การแก้ปัญหา #การพัฒนาทักษะ #การคิดเชิงสร้างสรรค์ #การคิดเป็นระบบ #การวิเคราะห์เหตุผล #การฝึกอบรม #การตัดสินใจที่ถูกต้อง #การฝึกการคิด #ศูนย์ฝึกอบรมไอเอฟดี #สถาบันอนาคตศึกษา #อนาคตศึกษาเพื่อการพัฒนา #ที่ปรึกษาไอเอฟดี #IFD #การพัฒนาอนาคต #การพัฒนาศักยภาพ #การเรียนรู้และการพัฒนา #การฝึกอบรม #การพัฒนาทักษะ #ที่ปรึกษาด้านอนาคต #โครงการพัฒนา #การศึกษาเพื่ออนาคต #การคิดเชิงระบบ #พัฒนาศักยภาพบุคลากร #ฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ